Thomas Raab – Cisza. Kronika życia pewnego mordercy

12.10.2017

Thomas Raab, Cisza. Kronika życia pewnego mordercy [Still. Chronik eines mörders], tłum. Marzena Wasilewska, Albatros, 2017, 350 stron.

Niebanalna, niepokojąca, niejednoznaczna, wciągająca – taka jest książka „Cisza. Kronika życia pewnego mordercy”. Jakiś cichy głosik (czy to aby nie oznaka szaleństwa? Jeśli książkowego to nie mam nic przeciwko) podpowiedział mi, że może mi się spodobać, ale jak zwykle w przypadku zupełnie nieznanego autora starałam się nie stawiać poprzeczki zbyt wysoko. Thomas Raab mnie nie zawiódł – stworzył historię, która wychodzi poza schematy, zmusza do refleksji i w tej nieco przytłaczającej atmosferze jaka jej towarzyszy, niesie ze sobą pewną świeżość w kreowaniu sylwetek seryjnych morderców. A przynajmniej ja z kimś takim jak główny bohater jeszcze się literacko zdecydowanie nie spotkałam.

Charlotte i Johann – pełni miłości do siebie nawzajem – z równie wielkim uczuciem i radością czekali na narodziny swojego syna. Karl krzykiem powitał rodziców i to właśnie krzyk – przeszywający, niemal nieustanny, pełen bólu i skargi – towarzyszył rodzinie Heidemannów codziennie. Okazało się, że ta mała istotka ma nadwrażliwy słuch i otoczenie pełne dźwięków jest dla niej nie do zniesienia. Rodzice zrobią wszystko, by stworzyć mu przestrzeń, w której uniknie cierpienia, ale izolacja zawsze niesie ze sobą jakieś skutki. Karl w pewnym momencie pozna śmierć i to ona będzie mu się wydawała spokojem i darem, który będzie chciał ofiarować innym.

Z pozoru zwyczajne miasteczka to coś, co lubię szczególnie. Często stawia na nie Stephen King, którego uwielbiam, a i Thomas Raab dużą część stworzonej przez siebie historii osadził w małej społeczności – takiej, w której wszyscy się znają, mówią sobie dzień dobry, niby pomagają w potrzebie (raczej nie z empatii, a bardziej by uniknąć wyrzutów sumienia), a tak naprawdę niewiele jest tu autentycznej serdeczności i pełnych sympatii spojrzeń. W Jettenbrunn Charlotte nigdy nie cieszyła się specjalnym poważaniem, będąc niejednokrotnie obiektem drwin (oczywiście wygłaszanych najgłośniej wtedy, gdy nie mogła ich usłyszeć), a gdy okazało się, że urodziła „dziwne dziecko” niewielu zdobyło się na to, by wyjść poza swoje uprzedzenia.

Wydawało mi się, że będzie łatwo ocenić Karla, że autor nie zdoła nawet lekko zachwiać moim spojrzeniem na bohatera, który staje się seryjnym mordercą. Nie mogę powiedzieć, żeby zmieniło się to, jak postrzegam niektóre jego czyny, ale na pewno nie sposób go tak szybko i bez oporów zaszufladkować. Im dalej, tym trudniej to zrobić. I chociaż nie mamy tu do czynienia z narracją pierwszoosobową, to jesteśmy szalenie blisko myśli Karla, dajemy się wciągnąć w jego postrzeganie świata, zaczynamy tak jak i on szukać logiki w postępowaniu ludzi i w ich sposobie nadawania wartości określonym czynom, dzieleniu wszystkiego na to, co dobre i co złe. Obserwujemy jak trudno mu pojąć wiele rzeczy, gdy prostota patrzenia miesza się w nim z inteligencją i chęcią zrozumienia. Szukamy w jego umyśle wypaczenia, ale nawet jeśli je dostrzegamy, to jest ono inne niż to, jakiego można się spodziewać po mordercy.

„Cisza. Kronika życia pewnego mordercy” to powieść, która nie zaskakuje na każdej stronie, a już pierwsze zdanie naprowadza nas na to, co może się wydarzyć. A jednak nie było we mnie pewności jak dokładnie autor zamierza pokierować losem bohaterów i jakimi poprowadzi ich ścieżkami do końca drogi. W pewnym momencie nie byłam też w stanie zdecydować jak – niezależnie od zamiarów Thomasa Raaba - chciałabym żeby to wszystko się zakończyło. Nie wiem czy wymyśliłabym lepsze zamknięcie tej historii niż autor, czy lepiej byłoby to rozegrać inaczej, ale mimo tych wątpliwości czułam się usatysfakcjonowana po dotarciu do ostatniej strony. „Cisza. Kronika życia pewnego mordercy” to zdecydowanie świetna powieść, którą zapamiętam na dłużej.

Garść cytatów:

„Przystosowywanie się, najlepiej opanowana ludzka – i nie tylko ludzka – umiejętność, leży u źródeł przetrwania. I u źródeł zniszczenia”. (s. 54)

„(…) wyrzuty sumienia mają hojne ręce”. (s. 70)

„Prawda jest żarłoczna, nie jest w stanie nasycić się tajemnicą, aż wreszcie, jak spasiony robak przegryza sobie drogę na światło dzienne, spada z plaśnięciem na ziemię i leży sobie na oczach wszystkich”. (s. 109)

„Mówiony język to brama do mgły. Zwodzi, wprowadza w błąd, udaje, pogania, pozbawia potrzeby uważnego przyjrzenia się, czytania w drugim człowieku. Przykrywa to, co subtelne warstwą papki, szufladkuje ludzi. Jedno słowo może wszystko zniszczyć”. (s. 242)

„Iluzja, najsilniejsza broń tęsknoty”. (s. 254)

„Czas ani nie goi ran, ani nie pomaga poradzić sobie z pewnymi rzeczami. Kumuluje je tylko w ukrytych zakątkach, aż pewnego dnia otwierają się drzwi i to, co wydaje się zapomniane i to, co kiedyś było piękne, jest jeszcze piękniejsze, a to, co było straszne, jest jeszcze straszniejsze”. (s. 304)

„Zdarza się, że ktoś jest martwy, chociaż wciąż żyje”. (s. 311)

„Większość ludzi zajmuje się teraz sama sobą, nie dostrzega innych, tego, co piękne, tego, co groźne – nie dostrzega życia”. (s. 329)

„Świat, w którym wartościuje się różne okresy życia, jakby życie było czymś, co można pokroić na plasterki, kawałki, kostki i przykleić do nich etykietki”. (s. 338)

~~*~~

Za książkę dziękuję wydawnictwu Albatros.

[Kasia]

13 komentarze

Wioleta Sadowska 12 paź 2017, 22:11:00
Twoja recenzja mnie zachęciła do tej książki, ale obawiam się, że nie znajdę czasu na nią przez najbliższe kilka miesięcy. Świetne zdjęcia.
OdpowiedzUsuń
Odpowiedzi
Z fascynacją o książkach13 paź 2017, 10:16:00
Brzmi świetnie! Dopisuję do listy i mam nadzieję, że wkrótce będę miała możliwość ją poznać. Z pewnością mi się spodoba! :-)
OdpowiedzUsuń
Odpowiedzi
Księgozbiór Kasiny14 paź 2017, 12:11:00
Bardzo intrygująca recenzja... chętnie sama sprawdzę czy i mnie się spodoba!
OdpowiedzUsuń
Odpowiedzi
Beata N.14 paź 2017, 13:18:00
Mnie akurat fabuła nie przyciąga, chociaż przyznaję że motyw małego miasteczka jest jednym z najbardziej przeze mnie lubianych. Mimo wszystko - nie tym razem;)
OdpowiedzUsuń
Odpowiedzi
AnnRK14 paź 2017, 16:49:00
Brzmi szalenie intrygująco!
OdpowiedzUsuń
Odpowiedzi
czepiamsieksiazek16 paź 2017, 16:45:00
Seryjni mordercy, kiedyś to był mój mroczny konik ;) Mam wiele książek z dziedziny kryminologii i psychologii dotyczących wielokrotnych morderców i psychopatii, bardzo jestem ciekawa, jak to wygląda w tej powieści... Czy autor opisuje cały proces, stopniowego stawania się mordercą, czy bohater po prosto popełnia z jakiegoś powodu pierwszą zbrodnię, posmakowuje krwi i to go odmienia? Wiem, nie chciałaś zbyt wiele zdradzać, ale napisz chociaż, czy mamy tu do czynienia z tezą, że bohater urodził się zły i nie było dla niego innej drogi, czy też coś - wiele czynników - uwarunkowało to, kim się stał. Bardzo intrygujący tytuł!
OdpowiedzUsuń
Odpowiedzi