Jodi Picoult – To, co zostało

28.09.2014

Autorka: Jodi Picoult

Tytuł: To, co zostało

Tytuł oryginału: The Storyteller

Tłumaczenie: Magdalena Moltzan-Małkowska

Wydawnictwo: Prószyński i S-ka

Rok wydania: 2013

Liczba stron: 558

Josef Weber to naprawdę miły staruszek. Przykładny obywatel społeczności, przez lata zaangażowany w życie miasta i jego mieszkańców. Poważany nauczyciel języka niemieckiego i zdolny trener sportowy dzieci. Taki obraz siebie mężczyzna budował przez lata i nikt nie domyśliłby się, że w jego przeszłości czai się zło w najczystszej postaci. Josef Weber był nazistą, który jako esesman dokonywał w czasie wojny rzeczy tak strasznych, że nigdy nie zdołał wymazać ich ze swojej pamięci.

Sage Singer odnajduje siebie w wypiekaniu pieczywa. Pracując nocami, coraz bardziej odsuwa się od ludzi, żyjąc w przeświadczeniu, że nie zasługuje na nic więcej poza dziwnymi spojrzeniami skierowanymi na swoją bliznę na twarzy. Dzień za dniem towarzyszy jej poczucie winy za śmierć matki i pewność, że nawet w miłości nie powinna sięgać dalej niż po żonatego mężczyznę, który tak naprawdę nigdy nie będzie do niej należał. Gdy zbliża się do Josefa i zaczyna w nim widzieć przyjaciela, ten zdradza jej prawdę o swojej przeszłości, prosząc ją jednocześnie, jako dziewczynę o żydowskich korzeniach, aby pomogła mu umrzeć.

Przyzwyczaiłam się już do tego, że Jodi Picoult sięga po tematy trudne, stawiając czytelnika przed pytaniami na które nie ma prostej odpowiedzi. Czy cokolwiek jest w stanie usprawiedliwić okrucieństwo? Czy człowiek od zawsze nosi w sobie zło, które tylko czeka, aby siać spustoszenie? Czy zawsze mamy wybór? Jakie znaczenie ma późniejsze życie w obliczu zbrodni dokonywanych w przeszłości? Kto ma prawo do ich osądzania i czy da się wybaczyć tak straszne czyny? Takich dylematów w „To, co zostało” jest znacznie więcej, a każdy z nich wzbudza ogromne emocje.

Wsłuchując się w historię Josefa, widziałam przed oczami staruszka, opowiadającego o swoim dzieciństwie i drodze do miejsca, w którym stał się potworem. Nie raz i nie dwa rodził się we mnie bunt, gdy z jego ust płynęły słowa o tym, że Niemcy nie mieli wyboru, że wypełniał tylko rozkazy, że na to, kim się stał wpłynęły okoliczności. Nie chcę wierzyć w jego słowa, że każdy byłby do tego zdolny. Wisława Szymborska pisała kiedyś, że „Tyle wiemy o sobie, ile nas sprawdzono” – nie jesteśmy w stanie określić jak zachowalibyśmy się w danej sytuacji, dopóki się w niej nie znajdziemy, a nasze zapewnienia są tylko słowami. Poza nimi jest jednak jeszcze wiara w to, że w chwili próby dokonamy właściwego wyboru i bez względu na wszystko pozostaniemy sobą. Duży ukłon w stronę J. Picoult za tak autentyczne wykreowanie postaci Josefa – nie sposób pozostać obojętnym wobec jego opowieści.

Obawiałam się jak autorka poradzi sobie z tematyką Holocaustu, ale muszę przyznać, że powieść zdecydowanie się broni. Jest poruszająca, nieprzerysowana, bardzo emocjonalna. Nie da się oczywiście w żaden sposób porównywać ją z autentycznymi relacjami, ale widać, że J. Picoult rzetelnie podeszła do opisywanego przez siebie tematu. Stworzyła bohaterów, którzy żyją na kartach książki i historię dającą wiele do myślenia, po raz kolejny ujawniając swój pisarski talent.

Mimo że była to naprawdę wartościowa lektura, wielokrotnie powodująca ścisk w sercu i zmuszająca do refleksji nie tylko nad przeszłością, ale i nad przyszłością (czy historia czegokolwiek nas nauczyła?), to czegoś mi w niej zabrakło. Może paradoksalnie Josefa, ale tego współczesnego, który stanowiłby większą przeciwwagę dla czynów z przeszłości, powodując tym samym więcej dylematów co do jego oceny. Zakończenie jak zawsze zaskakuje i pod tym względem zdecydowanie nie czuję się zawiedziona.

Chciałabym, aby takie książki jak „To, co zostało” stały się czymś więcej niż poruszającą lekturą. Niech to będzie bardziej impuls, szczególnie dla tych którzy do tej pory tego unikali, poznawania tego nieludzkiego czasu w historii i towarzyszących mu wspomnień i relacji, których w literaturze naprawdę nie brakuje.

Garść cytatów:

„Strata to nie tylko śmierć, a żałoba ma wiele postaci”. (s. 15)

„W śmierci nie kropka jest najgorsza, tylko znak zapytania”. (s. 162)

„W historii nie chodzi o daty, miejsca i wojny. Chodzi o ludzi”. (s. 449)

[Kasia]

13 komentarze

Agata P29 wrz 2014, 07:45:00
Picoult czytałam tylko "Bez mojej zgody", ale chyba czas będzie wrócić do tej autorki. "To co zostało" brzmi bardzo ciekawie.
OdpowiedzUsuń
Odpowiedzi
Alicja S.29 wrz 2014, 08:52:00
Muszę w końcu zapoznać się z twórczością autorki, chyba już najwyższa pora.. :)
OdpowiedzUsuń
Odpowiedzi
Meg Sheti29 wrz 2014, 11:37:00
Jodi nie jest autorką, z której twórczością mam ochotę się zapoznać... tak jakoś do mnie nie przemawia.
OdpowiedzUsuń
Odpowiedzi
Wioleta Sadowska 29 wrz 2014, 12:14:00
Książki Picoult zawsze wywołuje we mnie wiele emocji. O dylematach nie mówiąc.
OdpowiedzUsuń
Odpowiedzi
Unknown29 wrz 2014, 17:42:00
Nie czytałam jeszcze książek tej autorki :) Myślę, że to się zmieni... Należałoby mieć jakiś ogląd na jej powieści ;)
OdpowiedzUsuń
Odpowiedzi
Unknown29 wrz 2014, 19:54:00
Piocult znowu u Ciebie! Widzę, że naprawdę cenisz tę autorkę. Ja tylko liczę na to, że kiedyś (w bardzo dalekiej przyszłości) uda mi się przeczytać jej większość - jak nie wszystkie - książki.
OdpowiedzUsuń
Odpowiedzi
Katarzyna30 wrz 2014, 13:22:00
Słyszałam wiele pozytywnych opinii na temat twórczości tej Pani, w swoich książkach porusza ważne i trudne tematy, należą jej się brawa za odwagę, sama niestety nie miałam okazji zapoznać się z jej twórczością nad czym bardzo ubolewam
OdpowiedzUsuń
Odpowiedzi
Unknown3 paź 2014, 12:02:00
jak na razie czytałam tylko jedna powieść tej autorki i podobała mi się, myślę, ze tę mimo małych braków także bym przeczytała;)
OdpowiedzUsuń
Odpowiedzi