Eric-Emmanuel Schmitt - Odette i inne historie miłosne

3.04.2014

Eric-Emmanuel Schmitt, Odette i inne historie miłosne [Odette Toulemonde et autres histoires], tłum. Jan Brzezowski, Znak, 2009, 244 strony.

Apetyt rośnie w miarę jedzenie, prawda? A właściwie powinnam napisać, że oczekiwania rosną w miarę czytania. Pierwszy zachwyt prozą danego pisarza, w miarę sięgania po kolejne jego dzieła, ustępuje poczuciu, że chcielibyśmy otrzymać coś równie dobrego, a najlepiej jeszcze lepszego. Wtedy często zdarza się, że nawet trafiając na coś w gruncie rzeczy niezłego, czujemy się w pewien sposób rozczarowani, ponieważ liczyliśmy na więcej, a zachwyt niestety jakoś nie chciał nam towarzyszyć w trakcie lektury. Nie zachwyciłam się tym razem E.E. Schmittem, ale to wcale nie znaczy, że „Odette i inne historie miłosne” są zbiorem słabym i nie wartym uwagi.

Osiem opowiadań, a w każdym z nich pojawia się miłość. Czasami wysuwa się na pierwszy plan, tworząc oś wszystkich wydarzeń, innym razem niby przypadkiem wkrada się między kolejne strony, by na końcu okazało się, że to ona liczyła się tu najbardziej. Ma różne odcienie, a każdy z nich nadaje poszczególnym historiom innego wyrazu. To samo uczucie może zależnie od bohaterów i wydarzeń zyskać jeszcze więcej znaczeń niż nam się wydawało.

„Wanda Winnipeg” otwierająca zbiorek wywołała u mnie pewien niedosyt. Schmitt zwykle w krótkiej formie potrafi tak zgrabnie zamknąć to, co najważniejsze, że niezależnie od liczby stron mamy poczucie, że wszystko zostało już powiedziane. Tutaj tego nie poczułam. „Piękny deszczowy dzień” traktuje o ciągłym dążeniu do doskonałości, które nie pozwala odnajdować szczęścia w tych nieco mniej idealnych rzeczach czy ludziach. Postać Helene została tu naprawdę świetnie wykreowana, a jej spojrzenie na świat to doskonały przykład jak zgubne może okazać się zamykanie oczu na to, co dobre i otwieranie ich tylko wówczas, gdy na horyzoncie pojawiają się ludzkie słabości.

„Obca” zaskoczyła mnie chyba w całym zbiorze najbardziej. Odile w swoim mieszkaniu spotyka tajemniczą starszą kobietę, która pojawia się, a później nagle znika. Wzywani policjanci nie znajdują intruza, a czytelnik zaczyna się domyślać co może być tego powodem. W trakcie lektury wydawało mi się, że wiem do czego to wszystko ostatecznie zmierza. Ba! Nawet zapisałam sobie w międzyczasie, że choć jest ciekawie to jednak dosyć przewidywalnie. I to wszystko tak uśpiło moją czujność, że zakończenie zupełnie mnie zaskoczyło. Nie muszę chyba pisać, że nie był to scenariusz, który sobie już w głowie ładnie ułożyłam. I myślę, że ten, który zrealizował tu Pan Schmitt jest zdecydowanie lepszy, mniej oczywisty i bardziej przejmujący.

Przy „Falsyfikacie” się nie nudziłam, ale też nie wzbudził we mnie większych emocji. „Wszystko, czego potrzeba do szczęścia” podobało mi się, ale tylko do pewnego momentu. Isabelle pozornie nie ma na co narzekać – ani na brak miłości ani pieniędzy. Wszystko zmienia wizyta u fryzjera, która ma jej zapewnić jakąś odmianę. I rzeczywiście nic już nie będzie takie samo. Nie przekonało mnie rozstrzygnięcie całej historii, a dla zachowania męża Isabelli nie miałam zrozumienia. Niestety, ale argumentacja jego postępowania zupełnie do mnie nie trafiła. Sam pomysł opowiadania ciekawy, ale niektóre jego elementy zwyczajnie mnie zirytowały i dlatego nie potrafiłam go w pełni docenić.

„Bosa księżniczka” choć na końcu może nawet zaskakuje, to jednak trochę trąci banalnością. Nie twierdzę, że w tej formie zupełnie nie porusza czytelnika, ale jednak ma się wrażenie, że to już kiedyś było. Kolejne opowiadanie z tytułową Odette w roli głównej koniec końców również nie wydaje się jakoś specjalnie oryginalne, ale w tym przypadku całość zdecydowanie podobała mi się bardziej. Chyba ze względu na główną bohaterkę, która w swoich uczuciach do ulubionego pisarza jest tak prostolinijna i szczera. Zresztą takich pozytywnie nastawionych do świata i ludzi osób chciałoby się spotykać więcej. I ja cieszę się, że dzięki autorowi miałam taką okazję. Ostatnie, ósme opowiadanie, „Najpiękniejsza książka świata” w kontekście wcześniejszych historii zaskakuje miejscem akcji - punktem wyjścia są tu rosyjskie łagry, a głównymi bohaterkami więźniarki baraku nr 13. Wbrew pozorom o obozowej codzienności jest tu niewiele – istotę stanowi coś zgoła innego. Nie chciałabym zdradzać zbyt wiele, ale to udane zwieńczenie tego zbioru.

Nie mogę stwierdzić, że „Odette…” nie przypadła mi do gustu. Jak zawsze znalazłam u E.E.Schmitta ciekawe spojrzenie na świat, historie, które w trakcie czytania skłaniają do refleksji, a nawet przewrotne rozwiązania. Jedne opowiadania podobały mi się bardziej, inne mniej. Problem jednak w tym, że traktując tę pozycję jako całość, muszę przyznać, że większość z nich nie zapada w pamięć. Brakuje w nich czegoś co pozostawiłoby bardziej trwały ślad i nagle okazuje się, że poza mglistym zarysem fabuły w głowie zostaje mi z tej czy innej historii niewiele. Są oczywiście wyjątki jak chociażby „Obca”, „Odette Jakakżda” czy „Najpiękniejsza książka świata”, ale to jednak nie wystarczy, by jakoś specjalnie zachwycić się całością. Zwyczajnie spodziewałam się czegoś więcej.

Garść cytatów:

„W siedmiu walizkach, obciągniętych błękitnym safianem, woziła z sobą życiowe kalectwo”. (s. 57)

„Wielbimy kobiety, bo pojawiają się owiane tajemnicą, a gdy ona blednie, przestają się nam podobać”. (s. 162)

„Nasze drogi mogą się przecinać, ale nigdy nie spotkamy się naprawdę”. (s. 208)

[Kasia]

14 komentarze

Dwojra3 kwi 2014, 20:47:00
Wstyd się przyznać, ale ze Schmittem nie miałam bezpośrednio do czynienia. Pamiętam, jak pani w podstawówce czytała nam Oskara i Panią Różę, ale to wszystko. Przymierzam się do jego książek już od dawna, ale zawsze coś stoi na przeszkodzie, coś odkłada je "na potem". Może zacznę właśnie od tych opowiadań, interesuje mnie "Najpiękniejsza książka świata" ze względu na rosyjską tematykę...
OdpowiedzUsuń
Odpowiedzi
Unknown3 kwi 2014, 21:29:00
Schmitt jest dla mnie mistrzem, wirtuozem słowa, wnikliwym obserwatorem rzeczywistości.Jednak jak w każdej twórczości - zdarzają się lepsze i gorsze prace.Niemniej jednak nie zrażaj się, Schmitt w swym dorobku ma kilka naprawdę doskonałych książek.
OdpowiedzUsuń
Odpowiedzi
monweg4 kwi 2014, 10:27:00
Niestety nie czytałam nic Schmitta. Mam zamiar to naprawić.
OdpowiedzUsuń
Odpowiedzi
Wymarzona Książka4 kwi 2014, 11:07:00
Zacznę od innych książek Schmitta :)
OdpowiedzUsuń
Odpowiedzi
Klaudyna Maciąg4 kwi 2014, 21:05:00
A ja muszę przyznać, że mnie ów zbiór bardzo zapadł w pamięć. Ale to chyba przez tę moją ogromną słabość do autora.
OdpowiedzUsuń
Odpowiedzi
Franca6 kwi 2014, 17:57:00
Schmitt nie jest moim ulubionym pisarzem. Jego ,,Historie miłosne" strasznie mnie wynudziły, więc ostrożnie podchodzę do kolejnych jego książek.
OdpowiedzUsuń
Odpowiedzi
Ex libris Marty8 kwi 2014, 10:51:00
Lubie Schmitta ale jakoś bez szału. Jak najdzie mnie ochota na jego twórczość, to zdecyduje się jednak na inny tytuł :)
OdpowiedzUsuń
Odpowiedzi