Erich Fromm - Wojna w człowieku

10.06.2013


Autor: Erich Fromm
Tytuł: Wojna w człowieku
Wydawnictwo: Jacek Santorski & CO
Rok wydania: 1994
Liczba stron: 64

Natura człowieka to tematyka, która nieustannie budzi zainteresowanie i jest przedmiotem analizy wielu dziedzin nauki, z psychologią na czele. Mimo to, jest to nadal obszar wiedzy w znaczącej części nieodkryty, zaskakujący i nie dający się wpisać w sztywne ramy. Zachowania destrukcyjne to jeden z istotnych elementów ludzkiego zachowania – z czego wynikają, jakie skutki wywołują i jaki wpływ mogą mieć na sferę szeroko rozumianych konfliktów, także tych o bardzo szerokiej skali w postaci wojny – o tym wszystkim pisze E. Fromm w swojej rozprawie „Wojna w człowieku. Psychologiczne studium istoty destrukcyjności”.

Punktem wyjścia rozważań autora stanowi próba odpowiedzi na pytanie o podstawowy aspekt natury człowieka określany w dwóch pozornie przeciwnych wymiarach – owcy i wilka. Jako owce dajemy sobą  manipulować, potrzebujemy kogoś kto będzie za nas podejmował decyzje, a nawet w pewnym stopniu zdejmie z nas ciężar myślenia. Wilk natomiast to drzemiąca w nas bezwzględność, wrogość, a nawet przemoc, która ujawnia się szczególnie, gdy żyjemy w przeświadczeniu, że nie dosięgną nas konsekwencje własnych zachowań. Taki podział natury człowieka pociąga za sobą kolejne pytania – czy każdy z nas w jakimś stopniu jest wilkiem, w jaki sposób te dwa wymiary łączą się ze sobą w jednostce i wiele innych, dziś nadal nie do końca rozstrzygalnych zagadnień. 

 
Fromm dużo miejsca poświęca zagadnieniu nekrofilii i biofilii jako orientacji ludzkiego istnienia. W pierwszym przypadku mamy do czynienia z miłością do śmierci, , w drugim z miłością do życia, dążeniem do jego ochrony. Ostatnim zagadnieniem, które Fromm porusza jest zagrożenie wojną nuklearną, która wynika z ukierunkowania naszej cywilizacji nie na życie, ale na śmierć.

„Wojna w człowieku” to pozycja, z którą warto się zapoznać chociażby ze względu na samego autora – znakomitego przedstawiciela neopsychoanalizy, który człowieka uczynił główną osią swoich zainteresowań i licznych publikacji.  Fromm zmusza nas do refleksji i to w sferze, która dotyczy nas bezpośrednio. Czy jego punkt widzenia jest słuszny? Tego nie jestem w stanie jednoznacznie ocenić, ale analiza na którą się pokusił - z pewnością ze względu na dosyć niewielki rozmiar - jawi mi się jako niepełna i jedynie nakreślająca pewne aspekty. Nie oznacza to, że nie jest przydatna z punktu widzenia poznawania natury człowieka. Autor zwraca uwagę na ważne problemy i jeśli ludzkie działania i toczące się wojny, zarówno te w człowieku jak i przez niego wywoływane, pozostają w kręgu Waszych zainteresowań – jak najbardziej się sprawdzi. Trzeba jednak zaznaczyć, że jako taka wartości  stricte badawczej nie ma - wprawdzie Fromm proponuje zarys empirycznych badań, które mogłyby nadać jego tezom znaczenia naukowego, ale bez tego w tym wymiarze wartość rozważań Fromma spada.

W posiadanym przeze mnie wydaniu poza samym esejem Fromma mamy możliwość zapoznania się z dyskusją, którą ów tekst wywołał. Czytając opinie, niejednokrotnie krytyczne (co ważne nie jest to krytyka bezmyślna, niepoparta logicznymi argumentami) takich znawców tematu jak Jerome D. Frank, Hans J. Morgenthau czy Thomas Merton, mamy możliwość przyjrzenia się konfrontacji bardzo różnych poglądów i podejść do tematu. Wisienką na torcie jest tutaj odpowiedź Fromma na te komentarze. Tak wzbogacone wydanie zdecydowanie szerzej pozwala spojrzeć na naturę człowieka i daje poczucie przyglądania się ciekawej i merytorycznej dyskusji.

Zdaję sobie jednak sprawę, że nie jest to lektura, która zainteresuje każdego, ale tematyka ludzkiej natury jest obszarem, który warto zgłębiać. I chociaż Fromm na wiele pytań sam nie znajduje odpowiedzi, (chociażby kluczowe - dlaczego z dwojga podobnych pod względem osobowości ludzi, żyjących w porównywalnych warunkach materialnych – jeden działa destrukcyjnie np. zabijając, a drugi nie) to daje podstawy do wysnuwania własnych wniosków i zachęca do refleksji.

Podaj dalej

Tagi: , ,
[Kasia]

Zobacz również

4 komentarze

  1. Unknown10 cze 2013, 15:46:00

    Książka jest na pewno ciekawa, zważywszy na to, że autor poszukuje odpowiedzi na fundamentalne dla człowieka pytania, nie narzucając przy tym autorytarnie swojego zdania.

    OdpowiedzUsuń
  2. Wioleta Sadowska 11 cze 2013, 12:56:00

    To z pewnością ambitna literatura. Zainteresował mnie wątek nekrofilii.

    OdpowiedzUsuń
  3. Ex libris Marty11 cze 2013, 19:26:00

    lubię takie lektury od czasu do czasu, więc zapamiętam ten tytuł na przyszłość:)

    OdpowiedzUsuń
  4. Basia Pelc11 cze 2013, 21:51:00

    Barrrrdzo ciekawa lektura. Zainteresowałaś mnie...

    OdpowiedzUsuń

Zapraszam do dyskusji i dziękuję za każde pozostawione słowo :)

Polub K-czyta na Facebooku

K-czyta

Obserwatorzy